Latijns Amerika en de globalisatie van de armoede

Het lijkt maar niet goed te komen met Latijns Amerika. Na de dictaturen van de jaren '70, de verloren jaren '80 met hyperinflatie, een kleine opwelling begin jaren '90 is de situatie aan het begin van de 21e eeuw erger dan ooit.
In Centraal Amerika heerst er een hongersnood, het eens zo trotse Argentinië ziet zijn inwoners massaal emigreren, een land als Mexico is een economische vazal van de VS geworden terwijl een langdurige burgerconflict in Colombia en de oorlog tegen de drugs de Andesregio verlamt. Wat is er gebeurd met de positieve vooruitzichten van een decennium geleden?

In de meeste landen hebben autoritaire regimes plaats geruimd voor gekozen democratische mandatarissen, de schuldencrisis van half de jaren tachtig werd bedwongen evenals de hyperinflatie.
Begin jaren negentig werden er staatsbedrijven massaal van de hand gedaan, wat buitenlandse investeerders aantrok. De prijzen voor grondstoffen zijn gedaald terwijl de industriële activiteit zich is gaan toespitsen op assamblage voor goedkope export en niet meer de lokale markt voorziet.
De devaluatie van de Mexicaanse peso in 1994 en het negatieve effect daarvan op andere 'opkomende' markten was een eerste waarschuwing dat niet alles van een leien dakje liep.
Eind jaren negentig is het continent in een diepere crisis: een land als Argentinië staat op de rand van een sociale explosie, de Mexicaanse economie heeft een nulgroei, de centraal amerikaanse landen zien hun BBP zelf inkrimpen. De recessie in de VS, de voornaamste exportmarkt, maakt de toekomst er niet rooskleuriger op. Terwijl het liberale model in vraag wordt gesteld en de vrije markt niet voor welvaart heeft gezorgd, worden populistische, autoritaire regimes zoals in Venezuela weer aantrekkelijk. Door de deregulatie ontstaan er ook breuken in de maatschappij zelf, waar de onderste klassen - bijvoorbeeld de indianen in Chiapas en Ecuador - hun rechten opeisen.

Tom Dieusaert analyseert aan de hand van concrete reportages en interviews wat de oorzaken zijn van de structurele armoede op een continent dat - i.t.t. bijvoorbeeld Afrika - geen ethnische of religieuze tegenstellingen kent, daarenboven een onmetelijke rijkdom aan grondstoffen en een grote culturele uniformiteit (één taal, gemeenschappelijke geschiedenis).
Waar liepen de plannen van het IMF en Wereldbank mis? Is de politiek van open grenzen, privatiseringen van overheidsbedrijven en buitenlandse investeringen de goede geweest?

Boek: Koffie en cola
Koffie en Cola is een verzameling van reportages over de penibele economische situatie in Latijns-Amerika (Mexico, Argentinië, Brazilië, Venezuela en Colombia). Aan de hand van de reportages maakt Tom Dieusaert een analyse van wat de globalisering op het continent heeft teweeggebracht en hoe de toekomstperspectieven er uit zien.

Thema's die onder meer aan bod komen zijn de Argentijnse middenklasse die in de armoede is weggezakt, de nefaste politiek van het IMF, de koffietelers in Mexico, landloze boeren in Brazilië, Europese en Amerikaanse handelbelemmeringen, lokale monopolies en korruptie, de ontgoocheling in de democratie. Het boek sluit af met een positieve noot, nl. de transformatie van de stad Bogotá.