2003-03-08

Voor de viering van tien jaar democratie, in 2004, is het tijd voor een balans. Een portret van Zuidafrikanen van nu tegen een achtergrond van hun portretten uit de jaren '80, het hoogtepunt van de bevrijdingsstrijd, het dieptepunt van de repressie. Het is tijd voor lange gesprekken met de vrienden van toen die zich nu bezig houden met het uitoefenen van de macht in regering, parlement en partij, die toen vervolgd werden en nu recht spreken; of die nu dure zakenmensen zijn geworden (hoe?, waarom?); of die nog steeds even integer en kritisch doorvechten; of die jonge guerrilla-strijders van toen die nu niets hebben en al helemaal geen toekomst; of die wachten op een voortijdige en tegelijkertijd verlate dood, niet door de kogels van toen maar door Aids. Tijd ook voor enkele gesprekken met anderen, de vijanden van toen, die de Apartheid in stand hielden of er tenminste van profiteerden. Wat is er met hen gebeurd? Kortom, hoe zien die Zuidafrikanen hun land en zichzelf nu?

Hélène Passtoors werkte in Afrika als taalkundige, o.a. aan de E. Mondlane universiteit in Mozambique. Daar kwam ze in contact met het ANC en sloot zich erbij aan. Later woonde ze in Johannesburg. Van 1985 tot 1989 bracht ze door in een Zuid-Afrikaanse cel. Ze werd er gefolterd en als gevolg daarvan is zij gedeeltelijk doof. Dankzij hevig internationaal protest – De Morgen turfde elke dag het aantal dagen dat ze vastzat – kwam ze in 1989 vrij. Het einde van de apartheid luidde de heropbouw in van het diep getraumatiseerde Zuid-Afrika. De Waarheidscommissie zette de toon. Maar al vlug verschoot de euforie van kleur. Iedere Zuid-Afrikaan heeft een brok kritiek. Voor de een is er niets veranderd, voor de ander te veel of in de verkeerde richting. De apartheid is wel afgeschaft, maar hoe zit het met de kloof tussen arm en rijk, tussen blank en zwart? Zijn de vrijheidstrijders verkocht aan zelfverrijking? En vooral: moeten de vragen wel zo gesteld worden? Want er is toch ook veel ten goede veranderd, en de economie doet het redelijk goed. Twijfels, problemen en tegenstrijdigheden alom. Schoorvoetend ging Hélène Passtoors terug. Ze sprak met Kgalema Motlanthe, de secretaris-generaal van het ANC, Joe Slovo's weduwe Helena Dolny, professor Fatima Meer, professor Jerry Coovadia, Jeremy Cronin, Njabulo Ndebele, Trevor Ngwane, Thandi Modise, Nadine Gordimer, Antjie Krog… O.a. over black empowerment en over het economische beleid komt Hélène Passtoors tot inzichten die nog nergens zo zijn verwoord. Kenners vinden in dit boek voor het eerst essentiële interne debatten en spanningen binnen de ANC alliantie. Anderen zullen genieten van de hoeveelheid gezichtspunten en van de rijkdom aan personages. Het aangrijpende persoonlijke relaas van een vurige Hélène Passtoors.

Hélène Passtoors

Hélène Passtoors (°1942) is bekend als een Zuid-Afrikaanse activiste, linguïste en journaliste van Belgische nationaliteit.
€ 5.000, toegekend op 27/11/2002.
ID
FPD/2002/161

ARTIKELS

  • De Standaard der Letteren

INTERVIEW.

BOEK
Titel boek: Terug naar Zuid-Afrika
Auteur: Hélène Passtoors
Uitgeverij: EPO
Isbn: 90 6445 380 2
Nur 740
Uitgave: Paperback 15 x 22,5 cm, ca. 280 blz
Ca. 280 blz.
Verschijningsdatum: december 2005