"Ik dacht veel geld te verdienen in België", vertelt Mohammed Gazov, een 49-jarige Rus die hier politiek asiel aanvroeg. "Ik wou hier blijven en werken om mijn vrouw en twee kinderen thuis een beter leven te bieden en om mijn dochter te laten studeren." Maar zijn aanvraag werd afgewezen. Na iets meer dan een jaar wordt Mohammed op een vliegtuig gezet en gerepatrieerd. "Mijn reis heeft me 2000 euro gekost. Nu moet ik met lege handen terug."
Koppen stapte mee op vlucht SU 231 naar Rusland. Daar blijken nog veel meer mensen klaar te staan om hun geluk te beproeven in Europa. Malafide zakenlui spelen daar handig op in: hun reisagentschappen leveren mensen een toeristenvisum en beloven hen dat ze daarmee werk en asiel kunnen krijgen in het buitenland.
"Thuis weten ze niet dat ik terugkom, ze zullen blij zijn me te zien", zegt Mohammed op de bus die hem van de luchthaven naar huis brengt. Het geld voor de busreis en het vliegtuigticket heeft hij van België gekregen. Na een reis van bijna 24 uur komt Mohammed thuis. Het weerzien is hartelijk maar toch kan Mohammeds vrouw, Marina, haar ontgoocheling nauwelijks verbergen. "We koesterden hoge verwachtingen, maar hij is mislukt. Hij heeft daar geen werk gevonden."
Marina is de enige kostwinner van het gezin: ze combineert twee jobs en verdient 50 euro per maand. Mohammed, die drie diploma's heeft, is al 8 jaar werkloos. Het staatsbedrijf waar hij werkte, ging failliet na het uiteenvallen van de Sovjetunie. Met één dochter aan de universiteit en een andere die ook wou gaan studeren, had het gezin het verre van breed. Bovendien zorgde het feit dat Mohammed vaak gewoon thuis zat voor de nodige spanningen. Uiteindelijk besloten ze alles op alles te zetten: Mohammed leende 2000 euro via zijn zus om naar ons land te reizen en daar asiel aan te vragen. Nu is hij terug, met lege handen en een zware schuld. "We zijn in onze verwachtingen teleurgesteld", zucht Marina. "We zullen ons niet veel kunnen permitteren."
Mohammed is net voor de diploma-uitreiking van Farida, zijn jongste dochter, thuisgekomen. Farida droomde ervan om net als enkele nichtjes van haar in het buitenland te gaan studeren. "Omdat het leven daar beter is, leuker", zegt ze. Nu haar vader onverrichter zake teruggekeerd is uit België, moet ze haar droom opbergen. Het is zelfs verre van zeker of ze in eigen land naar de universiteit kan. "Er zijn heel veel kandidaten voor de universiteit", zegt Marina. "Daarom is er een strenge selectie. Als je 5000 dollar betaalt, moet je niet aan die selectie deelnemen. Spijtig genoeg hebben we dat geld niet. En dus zal Farida een toelatingsproef moeten afleggen."
"Er vertrekken heel veel mensen van de voormalige Sovjetunie naar het buitenland", zegt Marina. Emigratie is er een echte business geworden. Mohammed toont ons een krant, De Buitenlander. "Alles wat hierin staat, heeft te maken met emigratie: naar welke landen je kan emigreren, firma's die jobs in het buitenland aanbieden, hoe mensen kunnen vertrekken. Ik heb 2000 euro betaald voor een visum en transport, maar er zijn firma's die daar nog veel meer voor vragen."
De tolk van Koppen gaat aankloppen bij zo'n 'arbeidskantoor' en vraagt werk in Italië voor een fictief nichtje van haar. Dat blijkt geen enkel probleem. "We bellen vooraf om te zeggen dat er een jong meisje in Italië komt werken", krijgt ze te horen. "Bij aankomst kan ze uitrusten en overnachten. En de volgende dag gaat ze aan het werk. Ze kan kiezen welk werk haar het meest aanspreekt. Als ze voldoet wordt er een contract afgesloten en laat de baas haar legaliseren. Natuurlijk zijn er risico's aan verbonden, maar niemand heeft tot nu toe spijt gehad van zijn vertrek."
TELEVISIE
Asielzoeker: gelukzoeker, Koppen, VRT/TV1, 18/09/2003.
