BRUSSEL - De Vlaamse Vereniging van Journalisten (VVJ) heeft samen met haar Franstalige evenknie een memorandum opgesteld voor de federale, Vlaamse en Europese regeringen. De organisatie wil de beleidsverantwoordelijken wijzen op de uitdagingen waar de journalistiek en de mediasector voor staan.
“Goed werkende, vrije en diverse nieuwsmedia leveren essentiële zuurstof voor een democratische samenleving”, zo begint het memorandum. De vereniging pleit ervoor om naast de uitgevers en mediadirecties ook journalisten in het debat over de toekomst van de journalistiek te betrekken.
De mediasector staat voor uitdagingen. Hier zijn de belangrijkste taken voor de komende beleidsverantwoordelijken volgens de VVJ.
Fundamentele overheidswaarborgen voor persvrijheid
België moet zijn voortrekkersrol in persvrijheid handhaven. Door een maximale openbaarheid van bestuur en een maximaal respect voor het bronnengeheim moeten we de vrijheid van informatiegaring waarborgen. Daarnaast moet ook het verspreiden van informatie vrij kunnen verlopen. Dat kan o.a. door het vermijden van publicatie- of uitzendverboden tegen media en een correcte toepassing van het censuurverbod.
Bijkomende wettelijke bescherming van professionele journalistiek
Naast (grond)wettelijke waarborgen voor de informatievrijheid in het algemeen, moet ook de specifieke wettelijke bescherming voor professionele journalisten blijven bestaan.
Verbetering van de bedrijfseconomische context van de mediahuizen
“Voor professionele nieuwsmedia die met professionele nieuwsredacties werken, zijn het barre tijden. Door de gigantische concurrentie met overvloedig en gratis beschikbare informatie elders, halen zij almaar minder rendement. Het gevolg zijn besparingen en herstructureringen. Die gaan ten koste van het mediapluralisme en de journalistieke professionaliteit.”
Oplossingen hiervoor ziet de VVJ in het voortzetten van de klassieke distributiesteun, maar zeker ook van de technologische innovatiesteun. Daarnaast moet het auteursrecht geherwaardeerd worden; steeds vaker wordt immers zonder toestemming originele content uit professionele nieuwsmedia gebruikt. De VVJ doet nog een aantal andere voorstellen, waaronder ook de expliciete vraag om de rechtstreekse overheidssteun voor nieuwskwaliteit aan het Fonds Pascal Decroos te behouden. Het Fonds maakt “voor talloze journalisten onderzoeksjournalistiek mogelijk […], waar de mediabedrijven het laten afweten dit te financieren.”
Verbetering van de arbeidssituatie van journalisten
Goede werkvoorwaarden verhogen de kwaliteit van het journalistieke werk. De VVJ pleit voor een terugkeer naar de klassieke arbeidsovereenkomst, met behoorlijke loon- en werkvoorwaarden. Voor freelancejournalisten moet een kaderovereenkomst worden uitgewerkt met minimumvoorwaarden. Dat is niet enkel in het persoonlijke belang van de journalisten zelf. Het verhindert ook dat journalisten te snel uitvallen, het geeft hen meer zekerheid, onafhankelijkheid en kritische zin, en het vermindert de prestatiedwang.
Extra aandacht voor nieuwe vormen van journalistiek
Door de nieuwe technologische mogelijkheden wagen almaar meer mensen hun kans in de journalistiek. De mediabedrijven van hun kant schakelen almaar meer losse medewerkers in om nieuws aan te leveren. Ook deze nieuwe journalisten kampen op het terrein met vragen over perskaarten, faciliteiten, vergoedingen, hun sociaal en fiscaal statuut, auteursrechten, aansprakelijkheid of deontologie. De VVJ zou met de gepaste overheidssteun een journalistenloket willen creëren, waar jong en oud met beginnersvragen over journalistiek terecht kunnen.
Het memorandum wordt afgesloten met een politieke to do-lijst waarop alle uitdagingen en voorgestelde oplossingen als bulletpoints herhaald worden.
Download het volledige memorandum hier.
