Over de zin en onzin van gratis openbaar vervoer

De beslissing in Luxemburg ging gepaard met een forse bijkomende investering in het openbaar vervoer. In het nieuwe mobiliteitsplan wordt hiervoor in de periode tot 2035 6 tot 8 miljard euro voorzien. Op basis van de inkomsten in 2022 zou het in ons land jaarlijks 1,189 miljard euro kosten om het openbaar vervoer in het hele land gratis aan te bieden. Als men zich beperkt tot de Brusselse metro dan gaat het om een bedrag van 190 miljoen euro. In deze studie analyseerden we in vier stukken achtereenvolgens de situatie in Luxemburg, de meningen bij overheden en vervoersmaatschappijen in ons land en vroegen tal van verkeersdeskundigen naar hun mening. We sluiten samenvattend af met een reeks eigen bedenkingen.

Ondanks het feit dat partijen als PS (NMBS) en PVDA (De Lijn en MIVB) in ons land vragende partij zijn om delen van het openbaar vervoer gratis aan te bieden zijn de bevoegde ministers en vervoersmaatschappijen tegen. Net als enkele onderzoekers en organisaties zoals het Netwerk Duurzame Mobiliteit en TreinTramBus vindt men investeringen in de uitbouw van het openbaar vervoer meer prioritair. Hiervoor moet volgens hen ook de reiziger bijdragen alhoewel iedereen voorstander is van sociale tarieven voor bepaalde doelgroepen.

Andere onderzoekers vinden dat gratis openbaar vervoer wel degelijk zin heeft. Overal waar het werd ingevoerd steeg het aantal reizigers immers fors en was er sprake van een - zij het vaak een beperkte - overstap van automobilisten. De sterke stijging leidde er op zijn beurt toe dat de overheid er veel meer ging in investeren. Openbaar vervoer is volgens hen een gemeenschappelijk goed vergelijkbaar met andere openbare diensten zoals gezondheidszorg, onderwijs… dat zo goedkoop mogelijk en liefst helemaal gratis moeten aangeboden worden.