Smeltend Land

In de documentaire Smeltend Land trekt journalist Jan De Deken drie weken door Alaska om de klimaatimpact op mens en natuur in kaart te brengen en beter te begrijpen. Wat zijn de zogenaamde kantelpunten en terugkoppelingsmechanismen waarover klimaatwetenschappers spreken, wanneer ze waarschuwen dat smeltend permafrost en verdwijnende boreale wouden ook West-Europa bedreigen? Wat brengt de toekomst? En welke rol speelt de olie-industrie in Alaska?

‘Klimaatopwarming is al catastrofaal uitgedraaid voor veel soorten en gemeenschappen’, zegt de wereldvermaarde Arctische klimaatwetenschapper Terry Chapin, aan de oever van een verdronken boreaal bos. ‘De boreale wouden zijn een van ’s werelds grootste ecosystemen. Als ze verdwijnen, is de impact daarvan groter dan die van alle uitstoot van fossiele brandstoffen samen. Nu al zien we steeds meer, grotere en ernstigere bosbranden die de wouden bedreigen.’

Hondensleester DeeDee Jonrowe zag haar huis en land in vlammen opgaan. De Sockeye Fire was de heetste brand ooit gemeten in Alaska, ondergronds woedde de brand drie maanden lang. ‘As viel uit de lucht, het was onwaarschijnlijk hoe snel het vuur zich verspreidde. Gelukkig konden we alle honden redden. Dat is het enige dat er toen echt toe deed.’ Maar de vele herinneringen aan haar ouders en de vele trofeeën na veertig jaar hondenracen verdwenen in het vuur.

In het westen van Alaska voeren Inuit-gemeenschappen ondertussen een bij voorbaat verloren strijd tegen het oprukkende water. In Akiak erodeert de rivier met tientallen meters per jaar. Huizen aan de oever moeten verplaatst worden, maar daarvoor ontbreekt het geld, zegt de inheemse leider Mike Williams. Klimaatopwarming bedreigt de levensstijl van de Inuit op vele fronten. ‘Onze mensen sterven omdat ze in de winter door het ijs zakken. We missen de -20, -50 graden fahrenheit  (-29, -45 graden celcius) die we gewend zijn’, zegt Williams. ‘Ik heb het recht om het koud te hebben. In dat klimaat weet ik dat ik veilig ben.’

Ondertussen blijft Alaska fossiele brandstoffen oppompen. Negentig procent van de inkomsten van de staat komt uit olie. Williams wil de oliebedrijven voor het gerecht dagen. ‘We kennen de destructie van de dominante samenleving. We vechten al lang genoeg tegen de uitroeiing van onze volkeren. Nu moeten wij de gevolgen dragen van de uitstoot van grote oliebedrijven. Zij moeten dit helpen betalen.’