BRUSSEL - De Europese Unie is de laatste decennia politiek sterk ontwikkeld. Dat dit in relatieve stilte gebeurde, lag niet zozeer aan de Europese instellingen, maar veeleer aan de desinteresse van Europese media. Om meerdere redenen vinden zij het niet nodig om de burgers grondig te informeren en Europese politici streng op de vingers te kijken. Nieuwe organisaties die wel proberen om dit democratisch deficit te counteren, moeten hun financiering buiten Europa zoeken.
Het klassieke businessmodel werkt niet meer. Reclame-inkomsten en losse verkoop dalen. Nieuwe media lopen met een deel van de koek weg. En binnen het commerciële model past het Europese verhaal niet. Media snoeien in de kosten. Europese correspondenten keren terug naar 'de heimat'.
Hoe belangrijk een krant een bepaald onderwerp vindt, kun je aflezen aan het aantal redacteuren dat ze inzet. Een Europees kampioenschap voetbal krijgt veel aandacht. Ook werkt een batterij journalisten aan verslaggeving van de nationale en regionale politiek. Maar de ‘Europa desk’ is op veel redacties nauwelijks te vinden. Dit is op zijn zachtst gezegd vreemd. Volgens de marketeers en adverteerders zijn de lezers niet geïnteresseerd in Europese politiek. De informatie in een vrije mediamarkt is ook om economische redenen gefilterd. Het goedkopere nieuws krijgt voorrang. Het duurdere, complexere nieuws, duiding, diepgravende informatie, valt buiten de core business van massamedia. Investeringen in onderzoeksjournalisten lijken even schaars als pinguïns in de Sahara.
We moeten dus dringend op zoek naar een manier waarop duiding en onderzoeksjournalistiek over Europa wel kan gedijen. Journalistiek is – zoals onderwijs - een publiek goed. Hier en daar nemen journalisten het heft in eigen hand, zoals bij de online publicatie Mediapart.fr. Journalisten gaan op zoek naar nieuwe vormen van financiering. Zonder extra financiële steun lijkt bijna geen medium er in te slagen om een Europees onderzoeksjournalistiekproject op te zetten. Die steun komt opvallend genoeg uit Amerika. Het European Fund for Investigative Journalism en Scoop zijn journalistieke organisaties die vol inzetten op Europese grensoverschrijdende onderzoeksjournalistiek. Beiden halen een groot deel van hun financiering noodgedwongen uit de Verenigde Staten. De Open Society Foundations van de Amerikaanse miljardair George Soros steunen beide projecten. Europese overheden noch Europese financiers zien in dat kwaliteitsvolle onderzoeksjournalistiek de democratie een enorme dienst kan bewijzen.
Dit artikel werd gepubliceerd in de september 2012-editie van De Vrije P€rs.
